Дописникот на Der Spiegel од Москва, Кристијан Еш, живеел во руската престолнина 14 години. По почетокот на руската инвазија на Украина, Еш ја напушти Москва, каде неодамна се врати.
Резултатот е интересна репортажа во која овој германски новинар опишува колку негови долгогодишни познаници се претвориле во поддржувачи на агресивната политика на Владимир Путин. „Зошто толку многу луѓе овде ја поддржуваат војната? Се запрашал Еш, а одговорите што ги добива понекогаш се крајно болни.
Во Москва живееше 14 години, сега не ја препознава
„Да не знаете дека Русија води војна против соседна земја, тоа нема да го забележите во Москва. Буквата З, која се користи како симбол за „специјални воени операции“, едвај се гледа овде. Постои повремен портрет на војник кој виси покрај патот, но тоа е сè. Јавниот простор е ослободен од вревата на војната“, пишува Еш.
Тој додава дека затоа телевизијата и радиото се полни со воена пропаганда. Медиумите кои не се на таа линија исчезнаа. Тој го наведува примерот на Радио Ехо, кое редовно го слушал додека живеел во Москва.
„Иако станицата ѝ припаѓаше на подружница на Газпром, таа беше форум за либерална, опозиционерска Москва. Наместо музика, се нудеа дебати и ток-шоуа“, пишува тој.
„Кога повторно го вклучив радиото „Ехо“ во Москва во јули, друга станица ја презеде фреквенцијата 91,2 – Радио Спутник, пропагандна станица на државната медиумска група „Русија денес“ (РТ). Станицата зборува за руски ракетен напад врз Виница. Младиот женски глас објаснува зошто е несоодветно прекумерното сочувство кон цивилите во Украина. „Жал ми е и за кучињата и мачките, коњите и птиците“, вели таа со флертувачки тон“, пишува Еш.
Радио Ехо беше основано во 1990 година и беше принудено да се затвори во март поради наводно ширење „лажни вести“ за „специјална воена операција“ во Украина.
Еш разговараше со Алексеј Венедиктов, уредник на Радио Ехо, кој вели дека знаел што доаѓа.
„На 24 февруари знаев дека ќе ми ја затворат станицата. Дури и да пуштаат музика. Отидов во студио рано наутро и реков: „Ова ќе има катастрофални последици за мојата земја. Путин направи колосална грешка . Путин го сметаше тоа за предавство“, изјави Венедиктов за Der Spiegel.
За Путин има само непријатели и предавници
Предавството е централна категорија во размислувањето на Путин. Има непријатели и предавници, рекол Венедиктов во неколкучасовниот разговор во летото 2000 година, по првата ПР катастрофа во неговото претседателствување, потонувањето на подморницата Курск, пишува германскиот неделник.
„Непријателите отворено се борат против вас, знаете што правите“, изјави тогаш Путин. Предавниците ви забиваат нож во грб. Можете да се разберете со вашите непријатели. И каде се вклопувам во оваа структура?“ „ Венедиктов го праша Путин: „Непријателот“, рече Путин низ смеа“, го раскажува Венедиктов својот разговор со рускиот претседател.
Во април, Венедиктов беше лично прогласен за „странски агент“, термин кој се користи за означување на медиуми и поединци кои наводно се под странско влијание или примаат странски средства. Многу официјални лица оттогаш го прекинаа контактот со него.
Шефицата на Русија денес верува во државната пропаганда
На почетокот на март, кога радиото „Ехо“ веќе беше затворено, Венедиктов се сретна со Маргарита Симонјан, раководител на РТ. Тој и покажа фотографии од убиените украински деца и се повика на нејзината совест, а таа одговори: „Нацистите се бомбардираа. Ова беше наместено“. Во меѓувреме Венедиктов и Симонјан прекинаа секаков контакт.
„Единаесет милиони руски семејства имаат блиски роднини во Украина. Тоа значи дека има 40 милиони луѓе кои имаат мајка, татко, брат, сестра или внуци таму. А потоа таква поддршка за војната. Како може да биде ова? Има нешто лошо што е длабоко во народот Станува збор за помладиот брат на Украина, кој се смета за предавник затоа што сака да живее подобро од вас“, смета овој либерален руски новинар.
Обичните Руси најчесто мислат дека нивните војници се добри момци кои не можат да прават злосторства
Опозициската политичарка и маркетинг експерт Марина Литвинович дури организираше фокус групи за да истражат што се случува во главите на Русите кои ја поддржуваат „специјалната воена операција“. Зборува за речиси религиозно верување во исправноста на војната.
„Не можете да ги убедите со рационални аргументи. Тие тврдат дека ние не ја започнавме војната – затоа што сме добри момци. Ние не убиваме мирни граѓани – затоа што сме добри момци. Ние не уништуваме градови – затоа што ние сме добри момци. Кога ги прашувате луѓето за Буча и Мариупол, тие велат: Нашите војници не се способни да го направат тоа“, изјави Литвиновиќ за Der Spiegel.
„Ова е директен резултат на реториката на Кремљ за светската војна. Таа ја претставува инвазијата на Украина како неопходен чекор за да се заврши победата над Хитлерова Германија. Зборува за борбата против нацизмот како да е фашистичка самата идеја на Украинската национална држава. Таа го исполнува современиот конфликт со енергии од минатото“, смета дописникот на Der Spiegel, Еш.
„Луѓето не можат да ја прифатат идејата дека сме негативци. Тоа би го уништило нивниот свет, нивната земја, нивниот поглед на сè што се случило во изминатите 30 години“, вели Марина Литвиновиќ.
Подготвеност да се потчини на монархиска форма на владеење
Ништо не го разликува руското општество од украинското општество повеќе од подготвеноста да се потчини на квазимонархиска форма на владеење. Едноставно не научи поинаку. За три децении, Украина доживеа пет вистински промени на власта, додека Русија не видела ниту една, потсетува Der Spiegel.
„Путин направи грешка од толкава фантастична големина што никогаш нема да може да ја признае. Вие повеќе би пиеле отров“, вели поранешен висок функционер кој разговарал со новинарот на Der Spiegel. Тој вели дека му биле потребни месец и половина за да се опорави од шокот од нападот на Украина: „Секое утро се будев прашувајќи се дали е воопшто вистина“.
„Целиот естаблишмент стана заложник на Путин. Ова важи дури и за неговите наследници. Русија ќе биде изолирана со години“, вели овој инсајдер.
„Одбранбена борба против огромниот Запад“
Според мислењето на обичните Руси, санкциите потврдуваат дека оваа војна всушност не е напад на Русија врз Украина, туку одбранбена борба против моќниот, огорчен Запад.
„Според тој аргумент, Русија започна „специјална операција“ во 2022 година, но Западот започна „војна“ во 2014 година. „Како може да се мисли дека војната е добра? Војната е секогаш лоша“, вели таксистот на моето прашање. Здивнувам со олеснување. „Но, не бевме тие што ја започнавме“, додава тој, пред да ја одбрани „специјалната операција“ и да ги осуди глупавите Украинци, за кои вели дека избрале кловн за претседател. „Треба веќе еднаш да мислат со главата за кого гласаат!“, пишува Der Spiegel.
„Дури и самите московјани не можат да кажат што мисли мнозинството за војната, бидејќи тие малку зборуваат за тоа меѓу себе“, додава тој.
Засега санкциите не оставија голема трага во Москва
Исто така, се нагласува дека влијанието на санкциите сè уште не може да се забележи во Москва. Во написот се истакнува дека некои западни компании се повлекле од рускиот пазар, но дека тоа не оставило значително влијание врз секојдневниот живот на московјаните.
„Санкциите фрлија сенка на иднината на Русија, но не и на сегашноста. Сè уште може да се преправаме дека ништо не е во ред, дека животот продолжува, дека Русија не се обидува да уништи соседна земја. Нема лелекање од сирена за тревога. без татнеж на противвоздушни пиштоли – само малку променет асортиман на шопинг“, вели германскиот новинар Еш.
Како критичарот на Путин се претвори во слеп следбеник
Интересна е и неговата средба со Димитри Трењин, до неодамна шеф на канцеларијата на американската Фондација Карнеги во Русија, кој е воен експерт и кој претходно отворено не го поддржуваше Путин.
„Трењин отсекогаш бил патриот, а некои го сметале за премногу близок со Кремљ. Но, јас ги ценев неговите трезвени анализи. Тој сметаше дека фиксирањето на Путин за проширувањето на НАТО на исток е претерано, а руската интервенција на страна на бунтовниците во Донбас во 2014 година како „најсериозна грешка на надворешната политика на Путин“. Тој тврдеше дека Русија не треба да ги окупира териториите на Украина, туку оние жители на Украина кои повеќе би сакале да живеат во Русија. Ја прочитав неговата последна книга како чисто отфрлање на идејата за нова војна во Украина“, пишува Еш.
Тој потсетува дека само една недела пред инвазијата на Путин на Украина, Трењин со цврсто уверување тврдеше: „Војната никогаш не беше планирана“.
„Тој веќе зборуваше во минато време, како кризата веќе да поминала. Тој го сметаше распоредувањето на војниците на Путин само за заканувачки гест“.
„На Русија и треба самочистење преку војна“
Во меѓувреме се случи радикална промена.
„Трењин што го сретнав во Москва пет месеци подоцна е друг човек. Тој поддржува поголеми воени напори. Трењин инсинуираше дека Западот сака „конечно да го реши руското прашање“ и дека затоа нема простор за сериозен дијалог. Русија, вели тој , има потреба од „самопрочистување“ од материјализмот и другите погрешни вредности, потребна е нова „руска идеја““, опишува Еш.
Тој е згрозен што сега Трењин се залага за „самочистење“ на Русија преку војна.
„Кога толку многу луѓе се испраќаат во војна – значително повеќе отколку во Чеченија – и таму ги убиваат или убиваат, тоа го поткопува култот на парите во земјата. Старите корумпирани елити може дури и да се соочат со политичка конкуренција од војниците кои сега се борат во Украина. На земјата сега ни треба руска идеологија“, му објаснува Трењин на шокиранио германски новинар. На крајот, тој додава дека на Русија и треба поинаква, управувана економија.
