Поради скапите процедури, развиените земји бараат начин да се ослободат од опасниот отпад, кој само Европа го создава годишно во количина од 50 милиони тони. Во оваа потрага посегнуваат и по нелегални средства како „извоз“ во неразвиените земји. Во овие нелегални бизниси им помага мафијата која само во Италија на пример за една година заработува 20 милијарди евра.
Ова се податоците до кои дојдоа италијанските невладини организации кои наведуваат дека мафијата има светла иднина бидејќи се очекува до 2025 година трговијата со отпад да достигне рекордна вредност од 340 милијарди долари. Во тие приходи, значителен дел вклучува и опасен отпад, чиј третман е исклучително скап, па реално е да се очекува дека ќе се најде канал милиони тони од овој вид отпад да завршат на полиња, мориња или на бреговите на неразвиената Африка или Источна Европа.
Српските експерти тврдат дека еколошкиот криминал е во пораст, наведувајќи дека достигнува застрашувачки размери.
-Транснационалниот еколошки криминал е криминал во пораст и е еден од најбрзо растечките форми на прекугранични организирани криминални активности кои се познати по високиот профит и низок ризик за оние кои се занимаваат со шверц – објасни Татјана Д.Бугарски, професор на Правниот факултет во Нови Сад.
Таа во својата студија „Предизвици на организираниот еколошки криминал“ наведува дека ова кривично дело не е ново, туку само што добило нови димензии.
– Првите медиумски извештаи за ова прашање датираат од 80-тите години на минатиот век, во кои јавноста беше предупредена за неконтролирано депонирање на милиони тони опасен отпад во Африка и во Источна Европа. Една од причините за зголемениот шверц на отпад и неговото незаконско депонирање е тоа што неговото депонирање на пропишан начин бара исклучително високи трошоци – вели Бугарски.
Од тогаш до денес многу се променија, пред се модалитетите на еколошката мафија, но големите профити од овие нелегални бизниси останаа исти.
На еволуцијата на ова злосторство укажуваат и невладини организации од Италија, кои објаснуваат дека од евидентираните случаи пред неколку децении, кога италијанската мафија едноставно натоварувала токсичен отпад на бродови, а потоа само го доставувала во морето во близина на африканскиот брег. , се сменија модалитетите во трката за поголем профит.
Тој модел е сè уште присутен, но откако беше откриен, за да не биде обвинета мафијата за расизам, почна да ги „лечи“ и сопствените сограѓани, па со години токсичниот отпад од индустријализираниот север на Италија завршуваше закопан. во полињата покрај сицилијанските села. Оваа практика не беше ограничена само на Сицилија, туку почна да се применува и во останатиот дел од Италија.
Напредната варијанта на „играта“ со отпад вклучуваше бродови. Товарат токсичен, хемиски и радиоактивен отпад на брод, а потоа тонат сè недалеку од италијанскиот брег, затоа што – зошто да се трошат пари за гориво за Африка. Овој модел носи двојна заработка. Прво, дебело се наплаќаше отстранувањето на отпадот, а потоа и осигурувањето на бродот, кое и онака беше помало и тешко дека ќе можеше да стигне далеку, но тоа е недокажливо за осигурување.
Деловниот модел на максимизирање на профитот со намалување на трошоците доведе до нова варијанта. Мафијата не сака да губи време и пари за транспортирање на отпад од север до југ на Италија, па патентирала да го закопа во соседството, а омилени локации се темелите на зградите во изградба, станбени блокови, трговски центри, фабрики. Дупката во земјата е веќе таму, но сепак темелите треба да се пополнат со нешто, што е дополнителна заштеда на бетон.
Вакви италијански модели на шверц на опасен отпад постојат и во другите развиени земји во светот. Сите тие криминални групи кои се занимаваат со шверц на отпад имаат свои кодови и се специфични по своите карактеристики. Тие дури и не се вклопуваат во „традиционално-класичниот“ модел на криминални организации бидејќи се многу слични на економските претпријатија во кои секој од членовите на криминалната организација има специфични задачи.
– Структурата на овие организирани криминални групи во основа наликува на стопански субјекти, односно имаат иста или слична деловна структура во која има различни форми на контрола, но и дисциплинска одговорност – тврди професор Бугарски.
Во оваа структура се вклучени и трговци, раководни кадри и инженери на средни и големи компании, кои вешто ги планираат и суптилно ги извршуваат своите злосторства против животната средина, користејќи најсовремена компјутерска и информатичка технологија.
Сè на сè, технолошкиот напредок, роботите и вештачката интелигенција наскоро може да избришат цели индустрии, но отпадот нема да исчезне и како што стојат работите, ќе го има повеќе. Економскиот развој и количината на отпад одат рака под рака, односно колку сме побогати толку повеќе ѓубре произведуваме. Бидејќи Африка и Азија имаат тенденција не само драстично да го зголемат бројот на жители, туку и да се извлечат од сиромаштијата, логично е да се очекува дека количеството отпад што го „произведуваат“ исто така ќе се зголеми повеќекратно. Единствена непозната во тој случај е што ќе прават Европејците и Американците и нивните мафии со нивниот отпад и кому ќе го дадат, макар и како „донација“.
